Boekrecensie ‘Op vleugels gedragen’

Begin mei was het groot nieuws dat een passagier met behulp van de verkeersleiding erin slaagde een klein vliegtuig veilig aan de grond te zetten nadat de piloot onwel was geworden. Wie daaruit de conclusie trekt dat het besturen van een vliegmachine niets voorstelt komt bij het lezen van het boek Op vleugels gedragen, ondertitel Een piloot kijkt achterom, algauw tot andere gedachten.

Auteur Harold van der Linden heeft met zijn 55-jarige vliegervaring recht van spreken. Wie daarbij geringschattend veronderstelt dat hij, gezien zijn lange loopbaan bij Transavia, alleen maar op de bok zat van “73’tjes”, vergist zich. Zeker maakte hij vele uren op de Boeing 737. Echter ook de 757 en de 767 zijn terug te vinden in zijn logboeken, evenals de Caravelle, de Fokker S-11, de Douglas DC-3, de Fouga Magister CM-170 en diverse typen zweefvliegtuigen.

*Een Transavia Caravelle op de luchthaven van Salzburg in 1972 © Jonathan Walton*

Het vertrouwen waard

Altijd maakte hij geslaagde landingen, al deden zich daarbij soms moeilijkheden voor die ware vliegerskunst vereisten. Het feit dat Harold zo openhartig schrijft over die keren dat het maken van een geslaagde landing geen vanzelfsprekendheid was, maken het boek zonder meer het lezen waard. Juist met het delen van dergelijke ervaringen in plaats van ze te verzwijgen, laat de voormalige gezagvoerder zien dat de luchtvaart, inclusief de bemanningen, het vertrouwen waard zijn. Het tekent de betrouwbaarheid van Transavia dat Marcel de Nooijer, de CEO van deze luchtvaartmaatschappij, bereid bleek het voorwoord te schrijven voor een boek dat de realiteit van de praktijk niet schuwt.

Zo helder en eerlijk mogelijk

Harold beschrijft niet alleen enkele spannende vluchten waarbij zelfs een keer van het internationale noodsein ‘Mayday’ gebruik moest worden gemaakt. Hij vertelt ook hoe hij de passagiers informeert over de situatie aan boord en motiveert zijn keus voor ‘zo helder en eerlijk mogelijk.’ Hij laat zich open uit over de ingreep die hij als copiloot kreeg van de gezagvoerder waardoor een botsing met twee T-33-straaljagers werd voorkomen. Hoe spannend het altijd weer is om de simulator in te moeten voor de profcheck, maakt hij invoelbaar. Lachen is het om de slimme truc die hij als co uithaalde. Een neerbuigende Martinair-gezagvoerder raakte daarover dusdanig ontstemd dat Harold op het matje moest komen bij zijn chef vanwege een klacht van de luchtvaartmaatschappij met de rode staarten over ‘onprofessioneel gedrag’ van een van de Transavia-crews. Dat speelde zich nog af in de tijd waarover Harold over de verhoudingen in de cockpit vertelt: ‘Het eerste jaar bij Transavia had ik soms het gevoel dat ik bij wijze van spreken net zo goed alleen mijn brevet op de stoel hoefde te leggen, dan had zo’n captain geen last van me en kon hij nog altijd aan de purser vragen of die even het landingsgestel en de kleppen wilde bedienen.’

*© LP98, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons*

Als ‘eigen baasje’ op stap

Omdat Transavia op basis van een zogenaamd wet-leasecontract haar machines inclusief flight crew soms verhuurt aan een andere airline, kwam Harold meermaals op plekken waarop de maatschappij met de groene staarten zelf niet opereert. Omdat het daar ‘veel minder gestructureerd en georganiseerd’ was, kwam het erop neer ‘dat er een constant beroep op je vermogen tot improviseren werd gedaan, iets wat een chartervlieger wel aanstaat. Als “eigen baasje” op stap met een kleine zestig ton vliegmachine en regel het allemaal zelf maar onderweg.’ Interessant vond Harold het ook ‘omdat je voor lange tijd in contact kwam met een compleet andere cultuur’. Hij sprak met bijzondere mensen en verhaalt er ontroerend over. Schrikken was het voor hem toen hij op de luchthaven van Banjul een vuurwapen op zich gericht kreeg. Ook dat gebeurt in die fascinerende luchtvaartwereld waarover KLM-grondlegger Albert Plesman ooit zei dat het luchtruim alle volkeren verbindt. Als piloot is Harold ondanks die merkwaardige confrontatie wel aan die lijfspreuk blijven vasthouden.

*Anna Zvereva from Tallinn, Estonia, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons*

Uitleg

Harold verstaat de kunst om voor de buitenstaander goed inzichtelijk te maken hoe het er in de cockpit aan toegaat. Maar soms is het te veel van het goede. Omdat een eenmaal uitgelegd issue, bijvoorbeeld wat het OCC behelst of wat de gevolgen voor de mens zijn bij het in contact komen met een omgeving waar het min vijftig graden Celsius is, in een ander hoofdstuk opnieuw wordt toegelicht. Bovendien beschikt het boek over een uitstekende verklarende woordenlijst. Bijzonder in die lijst is wel dat hier over de Boeing 777 wordt gezegd dat met dit ontwerp ‘het gat’ moet worden ‘opgevuld tussen de 767 en de 747’. In 2022, het verschijningsjaar van Op vleugels gedragen, is toch allang bekend dat menig 747 heeft moeten plaatsmaken voor de ‘Triple Seven’.

Soms leidt de uitleg ook af. Bijvoorbeeld met de beschrijvingen over Rhodos ebt de spanning weg in het hoofdstuk over de vlucht door een onweerswolk. In een tweetal gevallen klopt de uitleg ook niet. De PH-PBA is geen geschenk van Dwight D. Eisenhouwer aan prins Bernhard, wel kreeg hij desgevraagd van de generaal toestemming voor de koop van deze machine. En de naam Schiphol is niet gebaseerd op een verraderlijke inham in de oude Haarlemmermeer toen het nog een echt meer was, maar betreft een samenvoeging van twee Gotische woorden: ‘Skip’ (hout om te hakken) en Holl (laaggelegen land).

Echter, dit is allemaal door de vingers te zien omdat Harold met zijn eerlijke oprechtheid in dit boek, helemaal tastbaar maakt dat hij zelf is wat hij ziet in die hem zo intrigerende Fokker F-27-piloot bij Air Zaïre.

Bijzondere herinneringen

De presentatie van de kleurenfoto’s stelt helaas teleur. Het formaat waarin ze zijn afgedrukt is soms bij het petieterige af. Het hadden er ook wel meer mogen zijn, al zou dat van invloed zijn geweest op de prijs van het boek. De cover biedt een fraai vormgegeven overzicht van de 55-jarige vliegervaring van een piloot die achteromkijkt. Op de voorkant is Harold van der Linden te zien die als klein jongetje kijkt naar die grote Boeing 737-800 met de registratie PH-HXE. Op de achterkant is hij op de rug afgebeeld, kijkend naar al die vliegtuigen die deel uitmaken van zijn bijzondere herinneringen aan zijn leven in en van de lucht. Dat zijn er stellig meer dan beschreven in Op vleugels gedragen, dus hopelijk komt er een vervolg.