Vrijdag de dertiende, zwarte katten en ladders op straat, worden gekoppeld aan allerlei onheil.
Nooit hechtte ik enige waarde aan deze vormen van bijgeloof. Nog trouwens niet. Maar vrijdag 13 maart 2020 pakte wel uit als een ware ongeluksdag met de onheilstijding die KLM-baas Pieter Elbers bracht. De luchtvaartwereld is in buitengewoon zwaar weer beland nu het coronavirus wereldwijd om zich heen grijpt.
Die bewuste vrijdag kondigde Elbers de eerste drastische maatregelen aan die KLM daarom genoodzaakt was te nemen. Een daarvan is dat het doek voor de Boeing 747 voortijdig valt. Gevolg is dat dit vliegtuig dat lange tijd het vlaggenschip was van menig luchtvaartmaatschappij, haar vijftigjarig dienstverband bij KLM net niet kan volmaken. Een feestelijk afscheid zoals eerder het geval was toen de eveneens iconische MD-11 en Fokker 70 de blauwe vloot moesten verlaten, is er niet bij. Feestjes, zelfs sobere feestjes, kosten nou eenmaal geld. Hoe is dat te verantwoorden als je gigantische verliezen lijdt omdat je genoodzaakt bent zeventig tot negentig procent van je vluchten te cancelen met alle gevolgen voor je personeel van dien?
Na de krankzinnige oproep van econoom Edward van Engelen om KLM failliet te laten gaan in plaats van overheidssteun te geven, is het volledig te begrijpen dat de blauwe maatschappij juist nu op geen enkele wijze feestelijk wil uitpakken. Probleem is voorts dat vormen van eerbetoon aan ‘de Queen of the Skies’ door partijen die niet onder KLM vallen, zoals een watersaluut door de brandweer op Schiphol bij de aankomst van de allerlaatste blauwe 747-passagiersvlucht, door outsiders kunnen worden gezien als feestvieren op kosten van de belastingbetaler.
De laatste week waarin met de blauwe Full-Pax-Jumbo’s en Combi’s werd gevlogen stond duidelijk in het teken van het voortijdige afscheid. Veel liefhebbers grepen de kans deze majestueuze luchtreuzen nog te zien vertrekken en aankomen. Diverse vliegers die hun laatste 747-vlucht maakten, brachten afscheidsgroeten in de vorm van een wing wave.
Van heel andere orde waren de waarschuwende berichten op het internet om op 29 maart, de dag waarop een drietal Jumbo’s hun allerlaatste landing ooit op Schiphol zou maken, vooral niet naar de luchthaven te komen. Iedereen die zich in de buurt van de landingsbaan waagde kon worden weggestuurd, mogelijk vierhonderd euro armer als gevolg van een prent. Zo nodig zou zelfs het hele gebied rond het vliegveld worden afgesloten. Maar niet getreurd, NH Nieuws zou als enige medium present zijn om een livestream te maken van het moment waarop de laatste van de drie 747’s zou binnenkomen. Iedereen die deze landing wilde zien zou hem dus kunnen zien, aldus dit nieuwsmedium.
Zo werkt dat natuurlijk niet. Vergelijk het met een cd opzetten óf naar een concert gaan, een foto van een schilderij bekijken óf het doek in een museum aanschouwen. Liefhebbers van de 747 willen die machine zelf nog een groet brengen, haar motoren nog één keer horen brullen, de kerosine die ze verstookt nog even opsnuiven en eigen beeld maken. En dat laatste bleek achteraf hard nodig gezien de kwaliteit van de livestream.
Of mensen wel of niet naar Schiphol moesten gaan leverde in luchtvaartgroepen heftige discussies op. De een noemt het onverantwoord vliegtuigen te gaan kijken nu Corona Airways overal landingsrechten claimt en stelt dat je het toch niet op je geweten wilt hebben de oorzaak te zijn van tientallen besmettingen. De ander wijst erop dat het erom gaat dat je 1,5 meter afstand van anderen houdt en herinnert eraan dat er geen restricties zijn over de afstand die je aflegt om ergens een (kerosine)luchtje te scheppen.
Een aantal fans heeft op de dag van de finale de stoute schoenen toch maar aangetrokken. Geheel conform de noodverordening vanwege het coronavirus, staan zij op gepaste afstand van elkaar. Het maakt de afstandelijkheidsbeleving bij het voortijdige afscheid van de Jumbo Jet intenser. Een ijzig koude wind giert om hen heen, bezorgt hen koude rillingen.
In de verte duikt een stipje op dat bij het almaar groter worden de herkenbare contouren toont van een 747. Enkele seconden later scheert de BFY over de hoofden van de spotters. Met hun camera’s volgen ze de machine om ook het moment dat haar wielen de Kaagbaan raken vast te leggen.
Ruim een half uur koukleumen gaat ermee gepaard eer de BFL aan de horizon verschijnt. De zon zet haar neus mooi in het licht terwijl ze op de baan aanvliegt. Haar bandjes roken bij het raken van de grond. Vervolgens is het nog een kleine tien minuten wachten op een bijvangst in de vorm van een MD-11 van Western Global Airlines, ineens een regelmatige bezoeker van Schiphol nu goederen niet meer worden vervoerd op gewone lijndiensten. Onder kreten als ‘Tot laters!’ worden camera’s in grote rugzakken gestopt.
Als de BFT die middag als laatste in aantocht is, is de Aalsmeerbaan ook in gebruik. Altijd lastig te voorzien welke baan een machine toegewezen krijgt als er twee in gebruik zijn. Een drietal mensen dat op gepaste afstand van elkaar staat in de omgeving van de Kaagbaan, wikt en weegt op luide toon. Kleine kans dat de politie hen hier wegjaagt, is hun aanname. Of het überhaupt zal lukken bij de Aalsmeerbaan te komen, is de vraag. Als het die wordt zal de Jumbo pal over hen heen vliegen. Dan hebben ze haar gelukkig nog gezien.
Bij de Aalsmeerbaan is het aanzienlijk drukker. De 747-fans die zich daar hebben verzameld zitten voornamelijk in hun auto’s. De politie ziet er een vorm van samenscholing in. Het is wegwezen geblazen. Helemaal voor uit de andere kant van Nederland gekomen, klinken de teleurgestelde geluiden.
Het trio aan de rand van de Kaagbaan kan ongestoord gadeslaan hoe de 747 haar ererondje om de toren maakt. Het profiel met de bult en de vier motoren blijft duidelijk zichtbaar. Al snel is het moment daar dat het vliegtuig de landing inzet. In een flits raast de machine over haar fans.
‘Fare well’, roept een van de mannen de Queen na.
Lager en lager zakt de 747 om dan te verdwijnen achter een afzichtelijk distributiegebouw. Een luttele seconde zijn de staart en rechterwinglet enkel nog zichtbaar.
‘Wat een treurig einde van zo’n trouwe dienaar’, stelt de andere man van het groepje. ‘Onverdiend.’
‘Ook nu weer bewijst ze haar trouw’, meent de vrouw. ‘Met haar vroegtijdige uitfasering brengt ze een offer in de hoop KLM te laten voortbestaan.’
Kopfoto: © Lieneke Koornstra
